देवत्व कल्पना- पंचमहाभूते ----- पृथ्वी - आप (पाणी) - तेज - वायू - आकाश

ईश्वर / देवत्व कल्पना- पंचमहाभूते ----- पृथ्वी - आप (पाणी) - तेज - वायू - आकाश

आपल्याकडे देवत्वाच्या ५ कल्पना आहेत कल्पना असे मी अशासाठी म्हणतो जो पर्यंत मला ती गोष्ट स्पष्ट पणे जाणवत नाही तो पर्यंत माझ्यासाठी ती कल्पनाच असते. आणि मला अजून पर्यंत तरी देव जाणवलेला नाही म्हणून माझ्यासाठी ती कल्पना आहे.

पहिला प्रकार ----- ओंकार (गणपती),

दुसरा प्रकार ------- ब्रम्हा - विष्णू - महेश. ह्या देवत्वाच्या मूर्तीच्या कल्पना ------------ सत्व - रज - तम हे त्यांचे गुण  ---------- सात्विक -- राजस-- तामसी हे त्यांचे स्वभाव म्हणजेच वृत्ती 

तिसरा प्रकार ----- पंचमहाभूते ----- पृथ्वी - आप (पाणी) - तेज - वायू - आकाश

चौथा प्रकार ----- सजीवांच्या उत्र्क्रांतीवादाचा म्हणजेच दशावतार १) मत्स्य, २) कूर्म, ३) वराह, ४) नारसिंह, ५) वामन, ६) परशुराम, ७) राम, ८) कृष्ण, ९) बौद्ध, १०) कलंकी (कली)

पाचवा प्रकार ----- युगपुरुष ----- महान पुरुष ----- कालपरत्वे समाजाला लाभलेले विविध प्रकारचे नेते. उत्क्रांतीवादाच्या मधील दशावतारांपैकी शेवटचे ५ हे ह्याच प्रकारतहि येतात.

 

आता आपण पाहणार आहोत तिसरा प्रकार ----- पंचमहाभूते ----- पृथ्वी - आप (पाणी) - तेज - वायू - आकाश

(पहिला प्रकार ----- ओंकार (गणपती) हि पहिला शब्द पहिला देव, दुसरा प्रकार ------- ब्रम्हा - विष्णू - महेश. ह्या देवत्वाच्या मूर्तीच्या कल्पना ------------ सत्व - रज - तम हे त्यांचे गुण  ---------- सात्विक -- राजस-- तामसी हे त्यांचे स्वभाव म्हणजेच वृत्ती ह्यांनाच देव मानलेले आहे. 

ह्या प्रकारामाद्ध्ये आपल्याला असे लक्षात येईल कि पंचाम्हाभूतांनाच देव मानले आहे. पृथ्वी- माता, आई, जननी, धारण करती  -स्थूलतम, जड  ----- आप- पाणी, स्थूल, प्रवाही  ----- तेज- सूर्य, इंद्र, अग्नी स्थूल, प्रवाही+वाही स्थूल+सूक्ष्म  ----- वायू- स्थूल+वाही+सूक्ष्म, आकाश -----सूक्ष्म, स्थिर, सर्वव्यापी, सूक्ष्म    

श्री  कृष्णांच्या काळात आपल्याला ह्याचा देव म्हणून स्वीकार केलेला आढळतो त्याच बरोबर त्या काळात इडा देवी असाही उल्लेख आढळतो त्याचा विचार पुढे दुसऱ्या कोणत्या तरी प्रकरणात विस्ताराने येईलच. 

ईश्वराला आपल्या एकले पणाचा कंटाळा. त्यातून द्यैताचा खेळ त्याने सुरु केला त्याच्या इछेचा पहिला शब्द आला ओम त्या  शब्दातून प्रकटले अ उ म वृत्ती त्या पोसल्या गेल्या ज्याच्या आधाराने त्या पंचाम्हाभूतांना हि देवत्व आले. पहिले दोन प्रकार मानवाच्या स्वतःच्या देहाशीच निगडीत होते पंचा महाभूते बाहेरील होती ती देहाच्या बाहेरील असली तरी आपला देहाच मुळात त्यांच्या पासून निर्मिला गेलेला असल्यामुळे त्याचे गुणधर्म देहात होते. मन हे माणसाचा सूक्ष्म देहच असल्याने ते गुणधर्म मनातही स्पष्ट दिसतात. आणि आपला देह त्यांच्यापासून बनला आहे हि जाणीव असूनही त्याच्या अफाट शक्तीची जाणीव आणि त्याच बरोबर आपल्या अगतिकतेची जाणीव ह्यातून हा देवत्व प्रकार उत्पन्न झालेला दिसतो. नर देह पंच्म्हाभूतानंचा बनलेला आहे म्हणूनच त्यांचे सर्व गुणधर्म माणसात आहेत. माणसाच्या स्थूल देहात त्याचे भौतिक गुणधर्म आढळतात आणि माणसाचा सूक्ष्म देह जो त्याचे मन त्यात पान्चाचाम्हाभूतांच्या शक्तींचे गुणधर्म आढळतात. आणि ते सर्व गुणधर्म आपल्यात असूनही आपण त्या पंच्म्हाभूत्न्च्या आधीन आहोत. त्यातून स्वतःच्या कमीपणाची सुप्त जाणीवच त्यांना म्हणजे पंचाम्हाभूतांना देवत्व बहाल करते.

 

सूक्ष्मातून आलेला माणूस जडाच्या  विचारात गुरफटून जातो. जादाचीच आसक्ती बाळगतो  ह्यातूनच षड्रिपू प्रकट होतात. षड्रिपू म्हणजे देही विचार देहाच्या स्वार्थाचे विचार. स्वतःहून जडाच्या बंधनात पडतो आणि मग अडकल्याची जाणीव होते पण सुटायचे कसे कळत नाही म्हणून त्याच्याच कडे म्हणजे जादाकडेच मुक्तीसाठी आक्रोश करतो. ह्याचेच नाव अज्ञान.  

 

ह्या एकूण विस्तारावरू आपल्याला श्रुष्टीच्या विस्ताराची सुरुवात कशी झाली ह्याची थोडीशी कल्पना येईल आणि एकच एक  ईश्वर अनेक कसा झाला ह्याची आपल्याला कल्पना येईल इथे नुसती सुरवात आहे. एक गुणिले ३गुण गुणिले ५ महाभूते गुणिले त्यांच्या पाचपेक्षा जास्त शक्ती.  आणि ह्या सर्वांच्या वर्गातून निर्माण झाले दशावतार म्हणजे पृथ्वीवरचा सजीवांचा उत्क्रांतिवाद मग काय आकडे वर्गाच्या प्रमाणात वाढत गेले आणि मग सहजच मुळातल्या एकाच विसरला तो माणूस त्याला पुंन्हा त्याच्या स्व रुपाची जाणीव करून देणे जागे करणे म्हणजेच परमार्थ म्हणजेच स्वार्थ्शुन्न्यता.